Chúng tôi cùng với anh Lê Sĩ Nghĩa ở tổ 1, thôn Chiêm Sơn, xã Duy Trinh, H. Duy Xuyên (tỉnh Quảng Nam) đưa tay vạch các lùm cây, lau lách rậm rạp để ra sát mé sông Thu Bồn tìm kiếm một di vật cổ xưa. Ở nơi toàn cây dại hoang vu um tùm, một vỉa đá màu xám một phần bị mòn xẹt bởi các con sóng, phần còn lại bị đất chôn lấp. Anh Nghĩa lặng lẽ ngồi xuống nói: “Đúng vị trí này rồi. Chỗ ni có một tảng đá trải rất lớn từ trên đồi kia xuống tận bờ sông. Ngay chỗ tôi ngồi đây ở bên dưới là tảng đá, có hai hàng chữ “con giun” nghe đồn là do người Chăm khắc. Mũi của tảng đá ni lộ ra ở mép nước kia kìa”.
Anh Lê Văn Nghĩa bên cạnh phiến đá cổ bị vùi lấp.
Anh Nghĩa kể: nhà của ông anh cách tảng đá này chừng 50 mét. Ngày trước anh thường ra bến sông này tắm táp nên biết rất rõ và bây giờ vẫn mường tượng được hình ảnh nguyên vẹn của phiến đá trải rất to, có khắc chữ, bởi hiện tại tảng đá đang bị đất vùi lấp, tuy không sâu, song phải gạt ủi hết lớp đất bên trên ra mới có thể thấy được chữ. Anh Nghĩa còn cho biết, trước đây cũng có vài ba nhóm người, trong đó có cả những người nước ngoài chạy xe du lịch tới nhờ anh dẫn chỉ vị trí tảng đá có chữ ngoằn ngoèo này. Có lần họ thuê anh đào bới lớp đất trên để lòi tảng đá có chữ ở dưới. Anh múc nước xối rửa sạch sẽ mới lộ rõ hai dòng chữ để họ quay phim, chụp ảnh. Sau đợt này, anh không thấy ai quay lại nữa và đất từ bên trên lại tiếp tục sạt lở xuống lấp kín mặt đá vì chỗ đá có khắc chữ nằm xuôi theo độ dốc từ dưới bờ sông lên đồi cao.
Theo ông Đặng Văn Minh- Phó trưởng phòng Văn hóa- Thông tin H. Duy Xuyên, năm 2008 khi ông còn công tác tại Khu di tích thánh địa Mỹ Sơn thì có vị tiến sĩ thần học Ấn Độ Sahahay cùng với Đại sứ quán Ấn Độ đến khảo sát, nghiên cứu tảng đá có chữ này, qua đó họ khẳng định những ký tự được chạm khắc trên tảng đá là vào niên đại cuối thế kỷ thứ IV, cách đây 1.600 năm. Văn tự được chạm theo kiểu chữ Sancrit cổ (tiếng Phạn cổ). Thứ chữ này khác với chữ Chăm ngày nay. Cũng theo ông Minh, năm 2015, các nhà khảo cổ của Trung tâm nghiên cứu Viện Viễn đông bác cổ (EFEO) tại Việt Nam đã đến đây xem xét, đối chiếu với những tư liệu mà họ đã có trước đây về những ký tự trên tảng đá có chữ cổ xưa này bởi theo họ thì những năm đầu của thế kỷ XX, các học giả của Viện EFEO cũng đã đến đây khảo cổ rồi chứ không phải chỉ có ngày nay. Hai dòng văn tự trên đá có khoảng cách với nhau chừng 11cm, mỗi dòng dài 80 cm với một số mẫu tự khác nhau.
Đây là chứng tích được khắc theo lệnh của vị vua Chăm Bhadrarman I vào thế kỷ thứ IV, khởi đầu cho việc đặt nền móng xây dựng các đền thờ Chămpa tại khu vực phía nam sông Thu Bồn và thánh địa Mỹ Sơn. Sách Etudes epsignaphi ques Sur la pays Cham do Viện EFEO xuất bản năm 1975 đã sưu tầm, tập hợp các bài viết của Louis Finot và một số tác giả đầu thế kỷ XX về các di tích Chămpa. Tại trang 186 có bài viết của Finot về văn tự trên đá ở Chiêm Sơn có đoạn: “Dòng chữ này được khắc trên một tảng đá gọi là Hon-cuc (ngày nay còn gọi là Hòn Cụp (Cụp Chiêm Sơn) ở bờ sông Thu-Bong, trên đất của làng Chim-Son, huyện Duy-Xuyên, tỉnh Quảng-Nam, khoảng 28 cây số nam tây nam Tourane. Các chữ cỡ lớn và khắc sâu như trên tảng đá Cho-dinh (Phú Yên). Ở Cho-dinh cỡ 6 cm, ở Hon-cuc 11cm…”. Nội dung của hai dòng chữ này được các nhà khảo cổ dịch với đại ý là “Phụng cúng ngài Shiva, tất cả phải thần phục” hoặc “Chúc tụng đấng cao cả, xin cúi đầu”.
Phần lộ ra của phiến đá có văn tự cổ.
Theo đánh giá của một số người dân địa phương, hiện tại tảng đá có khắc chữ này đã xuất hiện một số vết nứt, các dòng chữ bị bào mòn theo thời gian, nhưng do các đường rãnh được khắc khá sâu nên mặt chữ vẫn còn nhìn rất rõ. Qua quan sát của chúng tôi, vị trí văn tự cổ trên tảng đá trải rất gần với mép sông. Vào các mùa mưa lụt hàng năm nước dâng cao chắc chắn sẽ ngập toàn bộ phần mũi đá có chữ này và yếu tố thiên nhiên cứ lặp đi lặp lại qua hàng ngàn năm thì không tránh khỏi sự mai một, biến dạng phần nào chứ không dễ gì xóa mất hẳn nếu không có sự tác động bàn tay của con người bởi các văn tự được chạm khắc ở điểm cuối cùng của dãy đá trải từ vực sông Thu Bồn lên đồi núi cao của dãy Chiêm Sơn. Vì có độ dốc nên đất thường trụt xuống lấp kín mặt đá có chữ. Tuy nhiên, theo ông Nghĩa việc cào lớp đất che phủ không mấy khó khăn vì lớp đất này cũng rất mỏng, lại pha cát. Ngành VH-TT H. Duy Xuyên cũng đã lập hồ sơ đề nghị cơ quan có thẩm quyền xếp hạng di tích nhưng đến nay vẫn chưa có động thái gì.
Các văn tự cổ trên tảng đá ở Chiêm Sơn là chứng tích quý hiếm của người Chăm xưa, rất cần các nhà khảo cổ trong và ngoài nước tiếp tục khai thác sâu thêm về nền văn hóa, lịch sử Chămpa. Phiến đá có văn tự cổ này tọa lạc cách đường ĐT 610 (nay là quốc lộ 14H) chừng 40 mét, tuyến du lịch về đền tháp Mỹ Sơn và thượng nguồn sông Thu. Đây là dấu tích có giá trị về lịch sử, văn hóa, vì vậy các đơn vị chức năng cần triển khai các biện pháp khoanh vùng bảo vệ, gìn giữ tảng đá để du khách trong chuỗi tham quan Trà Kiệu- Mỹ Sơn có điều kiện chiêm nghiệm, nghiên cứu thêm những điều bí ẩn còn chôn vùi trong tảng đá ấy.
Tin mới nhất
Hàng trăm nghìn chim di cư chết ở New Mexico
19:30:09 16/09/2020
Các nhà khoa học chưa rõ nguyên nhân khiến chim chết hàng loạt nhưng theo quan sát, nhiều con chim có hành vi kỳ lạ trước khi bỏ mạng.
Lạ kỳ quan tài làm từ nấm lần đầu tiên sử dụng tại Hà Lan
19:08:30 16/09/2020
Lần đầu tiên người ta sử dụng quan tài làm từ nấm để chôn cất người chết tại Hà Lan.
Panama phát hiện ngôi mộ tập thể, nghi hành động trừ tà của một giáo phái
19:05:16 16/09/2020
Nhà chức trách Panama vừa phát hiện một ngôi mộ tập thể mới ở một khu vực heo lánh, nơi trước đó họ đã tìm thấy hài cốt của 7 người mà cảnh sát cho rằng đã bị một giáo phái tra tấn và giết chết.
Hơn 200 con khỉ Thái Lan bị thiến không thương tiếc vì gây náo loạn cả thành phố
19:02:48 16/09/2020
Giới chức thành phố Songkhla (Thái Lan) quyết định đưa ra biện pháp mạnh tay sau khi cả thành phố rơi vào hỗn loạn vì khỉ.
ESA hợp tác NASA ngăn chặn tiểu hành tinh va chạm Trái Đất
18:58:43 16/09/2020
Tiểu hành tinh Dimorphos có đường kính 160m, bằng chiều rộng của Kim tự tháp Giza ở Ai Cập và có thể san phẳng một thành phố nếu rơi xuống Trái Đất.
Guatemala thu hồi mặt nạ ngọc bích khoảng 1.400 năm tuổi
18:54:33 16/09/2020
Bộ Ngoại giao Guatemala ngày 15/9 ra thông cáo cho biết sau tiến trình pháp lý kéo dài tới 12 năm tại tòa án Bỉ, bộ này vừa hoàn tất quá trình thu hồi mặt nạ ngọc bích khoảng 1.400 năm tuổi thuộc về nền văn minh Maya.
Hành khách quấn trăn quanh mặt thay khẩu trang ở Anh
18:50:45 16/09/2020
Một hành khách đi xe buýt ở Anh dùng con trăn quấn quanh mặt thay vì đeo khẩu trang. Vụ việc khiến giới chức phải xem xét lại quy định che mặt ở nơi công cộng của nước này.
Giấy vệ sinh từng là phát minh vĩ đại của người Trung Quốc
18:49:46 16/09/2020
La bàn có hình như chiếc thìa là một trong những phát minh vượt thời gian vĩ đại của người Trung Quốc.
Tinh trùng ‘khổng lồ’ trăm triệu năm tuổi trong hổ phách Myanmar
18:42:04 16/09/2020
Một nhóm các nhà cổ sinh vật học phát hiện ra thứ mà họ tin là tinh trùng động vật lâu đời nhất trong lịch sử.
Ngã ngửa sự thật chiếc UFO xuất hiện trên bầu trời Mỹ gây xôn xao
18:38:51 16/09/2020
Hình ảnh trong video cho thấy một vật thể màu đen khổng lồ bay lơ lửng trên bầu trời tại thành phố New Jersey khiến nhiều người liên tưởng đến cuộc đổ bộ của người ngoài hành tinh.
Một ngư dân tìm được khối đá lạ nặng 14kg nghi long diên hương
18:34:28 16/09/2020
Trong lúc lặn ở vùng biển Quảng Ngãi, một người ngư dân phát hiện 2 khối đá màu đỏ, nặng tổng cộng 18kg, nghi là long diên hương được ví như kỳ nam biển.
Điều gì sẽ xảy ra với thế giới nếu loài người diệt vong?
14:45:53 16/09/2020
Các nhà khoa học Mỹ đã khám phá ra rằng cứ 62 triệu năm lại xảy ra một thảm họa tuyệt chủng hàng loạt, và quy luật này đã lặp đi lặp lại trong vòng 500 triệu năm qua. Đợt tuyệt chủng hàng loạt mới nhất cách đây đã 65 triệu năm, điều này…
Mặt Trời bước vào chu kỳ hoạt động mới
10:07:15 16/09/2020
Các nhà khoa học hôm 15/9 xác nhận Mặt Trời đã bắt đầu chu kỳ hoạt động mới và có thể kéo dài 11 năm giống các chu kỳ trước.
Phát hiện loạt đồ tạo tác từ xương dê 2.500 năm tuổi
15:36:19 15/09/2020
Khám phá khảo cổ mới cho thấy người Hy Lạp cổ đại đã biết chạm khắc xương dê để làm đồ vật trang trí từ cách đây hàng nghìn năm.
Tiểu hành tinh rộng 1.000 m lao qua gần Trái Đất
14:01:01 15/09/2020
Nhà thiên văn nghiệp dư ở Brazil phát hiện tiểu hành tinh lớn đã sượt qua Trái Đất ở khoảng cách hơn 40 triệu km.
‘Siêu nấm’ đe dọa loài ếch vàng cực kỳ nguy cấp
13:40:03 15/09/2020
Những con ếch vàng Panama cuối cùng ở Trung Mỹ có nguy cơ biến mất do một loài nấm siêu lây lan trong nước gây bệnh trên da.
Hàng nghìn ngôi sao tập trung giống đàn ong
13:36:51 15/09/2020
Kính viễn vọng không gian Hubble chụp ảnh những ngôi sao rực rỡ nằm sát nhau trong cụm sao cầu NGC 1805 thuộc chòm Kiếm Ngư.
5 cơn bão và áp thấp cùng xuất hiện trên Đại Tây Dương
13:25:59 15/09/2020
Lần thứ hai trong lịch sử, 5 xoáy thuận nhiệt đới cùng hoành hành trên Đại Tây Dương, có thể gây mưa lũ ở đất liền và một số đảo.
1001 thắc mắc: Loài chim đặc biệt nào khi ngủ tự giảm thân nhiệt 30 độ?
12:36:49 15/09/2020
Chim ruồi là một họ chim nhỏ, có số lượng loài tương đối lớn, màu sắc lông sặc sỡ. Sống trên dải Andes cao hàng ngàn mét, chim ruồi thách thức nhiệt độ cực lạnh ở đây bằng cơ chế hạ thân nhiệt đặc biệt.
1001 thắc mắc: Trên mặt trăng kỷ lục nhảy cao sẽ là bao nhiêu?
12:27:15 15/09/2020
Javier Sotomayor người Cuba hiện vẫn đang là người nhảy cao nhất thế giới ở nội dung nam với thành tích 2m45. Nếu cuộc thi được tổ chức trên mặt trăng thì kỷ lục nhảy cao sẽ là bao nhiêu?
Người Nga ‘may mắn’ bắt được tín hiệu từ một vật thể bí mật trên quỹ đạo
12:19:55 15/09/2020
Mới đây, một người Nga đam mê nghiên cứu đài phát thanh ở dạng nghiệp dư đã bắt được tín hiệu từ một vật thể bí mật trên quỹ đạo.
Những sinh vật bí ẩn, chưa từng thấy ẩn náu ở Nam Cực
12:14:27 15/09/2020
Các nhà khoa học đã phát hiện ra một số sinh vật kỳ lạ dường như chưa từng thấy trước đây bên dưới lớp băng Nam Cực trong chuyến hành trình thú vị khám phá các vùng nước sâu xung quanh lục địa băng giá này.
Phát hiện dấu hiệu sự sống tiềm năng trên sao Kim
12:00:02 15/09/2020
Các nhà khoa học đã phát hiện một loại khí được gọi là phosphine bên trong các đám mây của sao Kim, cho thấy các vi sinh vật có thể tồn tại trên hành tinh này.
Tìm thấy dấu hiệu của sự sống trên sao Kim
10:26:03 15/09/2020
Các nhà khoa học mới đây tuyên bố đã phát hiện ra một phân tử hiếm trong các đám mây của Sao Kim, cho thấy sự tồn tại của các vi khuẩn sống có thể phát triển mạnh trong môi trường không có ôxy cao.
Giả thuyết về sự hình thành ‘hành tinh kim cương’
10:05:43 15/09/2020
Nghiên cứu mới tiết lộ những hành tinh giàu carbon trong hoàn cảnh thích hợp có thể tạo ra kim cương và silica.
Sư tử núi có nguy cơ tuyệt chủng vì giao phối cận huyết
10:02:11 15/09/2020
Hiện tượng giao phối cận huyết giữa những con sư tử núi ở California đang gây ra bất thường về gene, đe dọa sự tồn tại của loài.
Tảng băng rộng 113 km2 tách khỏi Greenland
09:59:19 15/09/2020
Tảng băng với diện tích lớn hơn thành phố Paris vỡ ra từ sông băng Greenland khiến các nhà khoa học lo ngại.
Con người có tiêu hóa được ngô không?
09:55:01 15/09/2020
Từ khi còn ở trên đĩa bàn ăn đến khi bạn đi cầu, hạt ngô có cách để nó vẫn là hạt ngô. Những hạt nhỏ bé màu vàng trong nhiều món ăn yêu thích của bạn dường như không hề được tiêu hóa.
Phát hiện ra hiện tượng làm đảo ngược khái niệm về hành tinh
09:52:46 15/09/2020
Các nhà thiên văn học đã phát hiện ra một hiện tượng làm đảo ngược khái niệm về vật chất tối trong vũ trụ.
Phát hiện xác gấu hang động cổ đại vẫn còn nguyên vẹn sau 39.000 nghìn năm
08:52:40 15/09/2020
Lần đầu tiên các nhà khoa học cho biết vừa có một phát hiện cực quý giá về xác loài gấu hang động đã tuyệt chủng được bảo tồn hoàn hảo với hàm răng, mũi vẫn còn nguyên vẹn sau 39.000 năm.
Làm gì khi bị ngộ độc ốc biển?
08:50:35 15/09/2020
Mới đây, 3 thanh niên ở Khánh Hòa có biểu hiện ngộ độc, đau đầu, buồn nôn, chóng mặt sau khi ăn ốc biển tự bắt. Sau đó, một người tử vong, 2 người đang cấp cứu. Vậy cần làm gì khi bị ngộ độc ốc biển?
