Ngày cuối năm, cái nắng yếu ớt trải dài phố nhỏ như xô hết những khoảng lạnh còn sót lại của mấy đợt gió cuối mùa tràn về. Nắng tháng chạp, chỉ cần nhắc đến thôi, trong tôi đã hiện lên đầy đủ bức tranh của
ngày tết quê xa hun hút.
Nơi ấy, vào khoảng thời gian này, cạnh mớ củ kiệu, củ hành, củ cải… từ phía những khoảnh đất trống hay dọc theo con đường dưới rặng tre quanh làng, bánh tráng được phơi la liệt. Mùi bánh tráng quyện với mùi nắng, thơm nồng cả
tết quê.
Xa quê mười mấy năm nhưng trong tôi vẫn còn nhớ như in những mùa bánh tráng tháng chạp. Khi ấy kinh tế gia đình khó khăn, ba mẹ đi làm ăn xa, chị em tôi sống nhờ nhà mợ.
Cậu mợ quanh năm lam lũ với ruộng đồng cũng tranh thủ những ngày nắng tháng chạp tráng thêm vài mẻ bánh để dành ăn tết hoặc mang bỏ chợ kiếm thêm thu nhập. Khi tôi lên bảy đã biết phụ mợ tráng bánh.
Không riêng gì nhà mợ, cứ vào hăm ba, hăm bốn tết nhiều nhà trong xóm rủ nhau cùng tráng bánh, rôm rả chuyện trò. Bọn trẻ ngày ấy, trong cái rét tê buốt tháng chạp khi trời còn chưa sáng tỏ, đã dậy cùng ba mẹ chuẩn bị
nhóm lò tráng bánh.
Gạo nương được sàng sẩy tỉ mỉ mang đi vo sạch, ngâm kỹ và thay nước liên tục, xong đem xay nhuyễn. Chiếc cối đá được lưu giữ từ đời ông bà cố cứ quay đều, quay đều theo vòng tay con trẻ. Khi tráng, mợ quay đều tay, bánh ra lò trông chiếc nào cũng khá to, tròn vành lại trắng mịn màng.
Ngày tôi lớn hơn, làng tôi vẫn còn nghèo, đến tết hiếm nhà đầy đủ hương vị thịt mỡ, dưa hành… Nhưng bánh tráng là thứ không thể thiếu vắng trên
bàn thờ gia tiên, luôn trang trọng đặt chính giữa mâm cỗ.
Rồi khi hạ cỗ, mọi người chia nhau từng miếng bánh, nhâm nhi, râm ran chuyện trò. Tết quê nghèo, những hôm theo cả nhà đi mừng tuổi ông bà,
mâm cơm năm mới hấp dẫn nhất vẫn là món bánh tráng cuốn thịt heo. Trải miếng bánh ra, đặt lên vài lát thịt heo, cuốn với rau, chấm vào chén mắm cái cá cơm, còn gì bằng!
Giờ ngược xuôi xa xứ, chiều cuối năm, ngang qua phố chợ, bên cạnh nem, giò, chả, lạp xưởng, các loại bánh trái, đâu đây vẫn bày bán những xấp bánh tráng thôn quê mộc mạc. Vậy là không bỏ lỡ dịp mua vài chục để lại được nghe tiếng gãy vụn giòn tan khi cắn nhẹ răng vào miếng bánh thơm mùi gạo.
