Những thế giới đầy bụi như hành tinh sa mạc Arrakis trong tiểu thuyết Dune có lẽ khá phổ biến trong vũ trụ. Một vài trong số đó, vốn có một lượng lớn bụi trong khí quyển, nhiều khả năng là những nơi có thể tìm thấy sự sống.
Tuy nhiên, tình trạng bụi bặm đó cũng khiến việc tìm kiếm chứng cứ về sự sống trên các hành tinh này trở nên thách thức hơn đối với các nhà thiên văn học.
Các nhà nghiên cứu đã dựng mô hình 3 dạng ngoại hành tinh, mỗi dạng có lượng bụi trong khí quyển khác nhau. Nghiên cứu phát hiện ra rằng điều kiện khí quyển bụi bặm có thể “bao bọc” một hành tinh, làm tăng phạm vi khoảng cách mà sự sống có thể hình thành, từ đó giúp quá trình phát triển sự sống có nhiều cơ hội diễn ra hơn trên những hành tinh như vậy, nếu chúng nằm đủ gần với ngôi sao mẹ của mình.
Những hành tinh xoay quanh những ngôi sao đỏ nguội (thường được gọi là sao lùn đỏ hay sao lùn M) nhiều khả năng sẽ bị “khóa cứng” với sao của chúng – tức là một mặt của những thế giới này sẽ vĩnh viễn hướng về ngôi sao đó, giống như một mặt của mặt trăng luôn hướng về Trái đất vậy. Tình trạng này sẽ khiến một nửa của thế giới luôn là ban ngày, trong khi nửa kia là đêm trường vĩnh cửu.
Các nghiên cứu gần đây cho biết những thế giới bị khóa cứng này là kiểu hành tinh có điều kiện sống phổ biến nhất quanh những ngôi sao nhỏ, nguội lạnh kia.
Các hành tinh trong vùng Goldilocks quanh ngôi sao của chúng (nơi nhiệt độ nước lỏng không quá nóng cũng không quá lạnh) và đủ lớn để duy trì một bầu khí quyển nhiều khả năng sẽ trở thành các thế giới nước.
Mật độ bụi cao trong bầu khí quyển của các thế giới này sẽ vừa đảm nhiệm việc làm mát mặt nóng của hành tinh và làm ấm mặt lạnh. Các hành tinh ngược lại, nếu quá nóng hoặc quá lạnh không phù hợp với sự sống, sẽ có điều kiện nhiệt độ khắc nghiệt hơn.
“Trên Trái đất và Sao hỏa, những cơn bão bụi mang đến cả những hiệu ứng làm mát và ấm trên bề mặt hành tinh, trong đó hiệu ứng làm mát thường chiếm ưu thế. Nhưng những hành tinh với ‘quỹ đạo đồng bộ’ lại rất khác biệt. Tại đây, mặt tối của những hành tinh này ở đêm trường vĩnh cửu, và hiệu ứng làm ấm chiếm ưu thế, trong khi ở mặt ban ngày, hiệu ứng làm mát chiếm ưu thế. Hiệu ứng này nhằm điều chỉnh những điểm khắc nghiệt của nhiệt độ, biến hành tinh trở nên thích hợp với sự sống hơn” – Tiến sỹ Ian Boutle thuộc Đại học Exeter và Văn phòng Khí tượng Vương quốc Anh cho biết.
Vùng phù hợp với sự sống xung quanh một ngôi sao gồm những vùng có nước đọng trên bề mặt của các thế giới, hình thành nên ao, sông, và biển.
Trên những thế giới bị khóa cứng với ngôi sao của chúng, bụi sẽ làm mát mặt bị nóng của hành tinh, đồng thời làm ấm mặt đêm. Điều này giúp mở rộng kích cỡ của cả hai mặt của vùng phù hợp với sự sống quanh một ngôi sao của những thế giới này. Các hành tinh không bị khóa cứng với ngôi sao mẹ của chúng sẽ bị nguội lạnh trên khắp bề mặt, có nghĩa là những hành tinh này phải nằm gần ngôi sao của chúng hơn bình thường để các vùng nước này có điều kiện hình thành.
Ở rìa trong của vùng phù hợp với sự sống thuộc hệ mặt trời của chính chúng ta, Sao Kim có lẽ từng có một lượng nước lớn nhưng đã bị bay hơi vào vũ trụ từ rất lâu trước đây. Ở mặt kia của vùng Goldilocks của chúng ta, Sao Hỏa từng là một thế giới nước, nhưng sau đó nước cũng bị bốc hơi vào vũ trụ từ rất lâu trước đây.
Khi nhiệt lượng và đại dương của các hành tinh bốc hơi vào vũ trụ, quá trình này có thể thải ra những lượng rất lớn bụi vào không khí. Quá trình này, còn gọi là một “hồi tố khí hậu tiêu cực”, có thể tạm thời làm mát hành tinh, làm chậm sự mất nước của nó.
“Bụi bay lên từ bất kỳ bề mặt đất tương đối khô và không có cây cỏ nào. Bụi không chỉ có thể làm mát bề mặt bằng cách tán xạ bức xạ vũ trụ, mà còn làm mát hệ khí hậu thông qua hấp thụ và thải ra bức xạ hồng ngoại đỏ” – các nhà nghiên cứu nói.
Sự sống có thể là…khí gas
Trong quá trình tìm kiếm dấu hiệu sự sống trên các hành tinh xung quanh các ngôi sao xa xôi, các nhà thiên văn học tìm kiếm sự hiện diện của methane và các hóa chất khác ở mức độ cao hơn hoặc thấp hơn mức ở một thế giới không có sự sống.
Bụi khoáng chất đóng một vai trò quan trọng trong định hình khí hậu của Trái đất và Sao hỏa. Bầu khí quyển bụi giúp tăng khả năng hình thành sự sống ở các thế giới khác, cũng có thể khiến công cuộc tìm kiếm những sự sống đó trở nên khó khăn hơn.
Các giả lập cho thấy mật độ bụi cao trong khí quyển của các ngoại hành tinh khiến việc phát hiện các dấu hiệu sinh học điển hình – đáng kể nhất là methane và ozone – trở nên khó khăn hơn. Trong đoạn video của NASA ở trên, bạn có thể thấy kính thiên văn vũ trụ James Webb (JWST) sắp được đưa vào hoạt động trông ra sao và nó có thể cho chúng ta biết những gì về khí quyển của các thế giới xoay quanh các mặt trời xa xôi. Các nhà nghiên cứu cho biết mật độ bụi trong khí quyển của các thế giới xa xôi cũng nên được cân nhắc khi xem xét khả năng tiềm tàng của sự sống trên những hành tinh xung quanh các ngôi sao khác.
“Bụi bay trong không khí là thứ có thể giúp các hành tinh tồn tại sự sống, nhưng cũng hạn chế khả năng tìm thấy những dấu hiệu của sự sống trên các hành tinh này của chúng ta. Những hiệu ứng này cần được cân nhắc trong nghiên cứu trong tương lai” – Giáo sư Manoj Joshi thuộc Đại học Đông Anglia ở Norwich, Anh, giải thích.
Trên những hành tinh bị khóa cứng, bầu khí quyển đầy bụi tạo nên một tấm mền bao bọc mặt đêm của chúng, và là một cặp kính râm cho mặt ban ngày. Thông qua việc nhận ra ảnh hưởng của bụi lên khí hậu của các hành tinh ngoại lai, chúng ta sẽ tiến gần hơn đến việc có thể nhận ra những dấu hiệu của sự sống trên các hành tinh xa xôi.
Tin mới nhất
Choáng với má tóc dài gần 1m60 của nàng Rapunzel đời thực
22:14:15 19/06/2020
Công chúa tóc mây đời thực bắt đầu nuôi tóc từ năm 7 tuổi và lần cuối bước vào tiệm cắt tóc là 5 năm trước.
Giải mã bí ẩn về tấm ảnh hồn ma thiếu nữ
20:30:13 19/06/2020
Ngày 19/11/1995, Tony ORahilly chụp một vụ hỏa hoạn phá hủy tòa thị chính Wem, hạt Shropshire. Sau khi tráng phim, ông phát hiện ra gương mặt một cô bé.
Hoa lan quý mọc khiến nửa sân golf đóng cửa
20:25:46 19/06/2020
Hàng trăm cây lan quý mọc ở sân golf Ashton khiến họ phải giảm số lỗ golf để nhường chỗ cho hoa lan phát triển và tạo hạt giống.
Dấu chân ‘quái dị long’ dài 80 cm
20:22:09 19/06/2020
Các dấu chân hóa thạch hơn 150 triệu năm tuổi ở Australia tiết lộ một loài khủng long ăn thịt có kích thước gần bằng khủng long bạo chúa T-rex.
Bí ẩn thành phố huyền thoại được làm từ vàng nguyên khối
20:01:07 19/06/2020
Thành phố huyền thoại El Dorado là một trong những địa điểm huyền bí được con người săn tìm nhiều nhất.
Bí ẩn ngàn năm trong những Kim Tự tháp cổ đại
17:53:06 19/06/2020
Theo những tài liệu ghi lại, người Ai Cập cổ đại có niềm tin mãnh liệt vào sự hồi sinh, bất tử.
Cáo ăn 63 con rết
17:48:42 19/06/2020
Các nhà nghiên cứu động vật hoang dã vô cùng bất ngờ khi tìm thấy lượng rết lớn chưa từng thấy trong dạ dày của một con cáo ở bang Nam Australia.
Hồ bơi của quỷ và những địa điểm ngỡ ảo ảnh thị giác
16:09:54 19/06/2020
Thiên nhiên ban tặng nhiều nơi trên thế giới cảnh sắc đẹp như cổ tích, hút du khách check-in. Đó là dãy núi cầu vồng Trung Quốc, cánh đồng muối siêu thực ở Bolivia…
Thí nghiệm ‘công viên kỷ Jura’ sẽ ra sao nếu thay khủng long bằng muỗi?
15:59:20 19/06/2020
Thả muỗi biến đổi gen vào tự nhiên để giảm số lượng muỗi cắn người ở Florida, Mỹ nhưng nhiều nhà khoa học lo ngại sẽ trở thành thí nghiệm ví như công viên kỷ Jura ngoài đời thực.
Giải mã cơn giông lục giác trên sao Thổ
15:55:23 19/06/2020
Cực Bắc của sao Thổ có một thứ rất kỳ lạ mà không một hành tinh nào khác trong Hệ Mặt trời có được.
Chú hải cẩu lông vàng trông như Pikachu gây xôn xao MXH khiến dân mạng hoang mang không biết là hàng thật hay đồ giả
15:52:34 19/06/2020
Bức ảnh chụp con hải cẩu đặc biệt này được chia sẻ trên Reddit và nhận được nhiều sự quan tâm của dân mạng.
Tìm thấy rùa cá sấu khổng lồ trong khu dân cư ở Mỹ
15:41:51 19/06/2020
Một con rùa nặng 30 kg vừa được tìm thấy trong khu dân cư ở hạt Fairfax, Virginia. Kích thước to lớn của nó đã gây hoang mang cho người dân địa phương.
1001 thắc mắc: Vì sao nhiều người cứ nhìn thấy máu là ngất xỉu?
14:45:13 19/06/2020
Có khoảng 3,5% dân số thế giới mắc phải Hội chứng sợ tổn thương máu. Theo ước tính, có khoảng 3,5% dân số thế giới mắc phải Hội chứng sợ tổn thương máu.
‘Kho báu’ từ thời Thế chiến II bất ngờ được tìm thấy trong lâu đài cổ tại Ba Lan
14:40:45 19/06/2020
First News đưa tin, các nhà khoa học tìm thấy một hòm kho báu trong một lâu đài thế kỷ 14 ở thành phố Nowy Sacz của Ba Lan, gồm có: chén bạc, bình hoa, dao kéo và đồ sành sứ.
Video: Được cứu thoát, cá heo bơi vòng tròn 3 lần gần thuyền mới chịu rời đi
13:12:52 19/06/2020
Video gây sốt mạng xã hội Trung Quốc bởi hành động kỳ thú của con cá heo mắc cạn được cứu thoát.
Kỳ diệu khoảnh khắc cá voi xanh cho con bú
12:58:22 19/06/2020
Cá voi xanh con có thể uống hết khoảng 380 đến 570 lít sữa trong vòng 24 giờ nên khối lượng của nó tăng lên rất nhanh vào khoảng 90 kg mỗi ngày.
Khai quật đền thờ bị chôn vùi dưới cát sông
12:17:10 19/06/2020
Dân làng ở bang Andhra Pradesh tìm thấy ngôi đền hơn 200 năm tuổi thờ thần Shiva bị vùi lấp khi con sông gần đó đổi dòng.
Trâu rừng một mình chiến cả cá sấu lẫn bầy sư tử
12:08:40 19/06/2020
Những hình ảnh ghi lại ở Vườn quốc gia Kruger, Nam Phi.
7 hố tử thần đẹp nhất thế giới
09:53:31 19/06/2020
Từ dưới biển sâu tới trên mặt đất, 7 hố tử thần dưới đây được Daily Mail bình chọn đẹp nhất thế giới.
Phát hiện “bản đồ núi lửa” cổ đại được khắc vào đá
08:59:49 19/06/2020
Một bản đồ núi lửa công phu có niên đại khoảng 2.000 năm tuổi đã được phát hiện khắc vào một tảng đá núi lửa lớn ở Mexico.
Chiến thuyền ‘khủng’ 17 tỷ USD 300 năm trước bị đánh chìm vì đâu?
08:56:20 19/06/2020
Vào năm 1708, San José, chiến thuyền chất đầy kho báu của Tây Ban Nha, bị Anh đánh chìm.
Bắc Băng Dương đang bị axit hóa tồi tệ
08:55:42 19/06/2020
Vào cuối thế kỷ XXI, quá trình axit hóa đại dương có thể làm tan vỏ của nhiều sinh vật biển, bao gồm cả các động vật chân đốt.
Tìm thấy Nhà hát cổ xưa nhất ở London
08:54:11 19/06/2020
Trong quá trình xây dựng khu nhà ở mới ở Đông London, người ta đã tìm thấy những di vật của nhà hát cổ xưa nhất của thành phố này.
Có thể có tới… 36 nền văn minh ngoài Trái đất đang tồn tại?
08:52:06 19/06/2020
Một câu hỏi đến nay chưa có ai có thể trả lời đó là có bao nhiêu nền văn minh ngoài hành tinh của chúng ta đang tồn tại ngoài kia trong số hàng trăm tỷ ngôi sao của Dải Ngân hà?
Lần đầu tiên phát hiện trứng của bò sát biển cổ đại
08:49:54 19/06/2020
Theo tính toán của các nhà khoa học, khoảng 66 triệu năm trước, một loài bò sát biển cổ đại được cho đã để lại một quả trứng lớn, có kích thước bằng quả bóng đá ở Nam Cực.
Đàn sư tử ngủ trưa trên cây phủ đầy gai
08:48:10 19/06/2020
Không gì có thể đánh bại một giấc ngủ trưa trong ngày hè – ngay cả khi nằm trên một cái cây phủ đầy gai.
Bảo tàng dưới nước tái tạo rạn san hô lớn nhất thế giới ở Australia
08:19:33 19/06/2020
Bảo tàng nghệ thuật dưới nước Moua (Australia) bao gồm những tác phẩm điêu khắc trên rạn san hô Great Barrier thu hút sự chú ý của du khách trước ngày mở cửa.
Linh dương đầu bò thoát hàm cá sấu thần kỳ
08:04:36 19/06/2020
Linh dương đầu bò vượt sông trở thành mục tiêu cho đàn cá sấu.
Những cuộc đua xe nguy hiểm nhất hành tinh
07:51:43 19/06/2020
Mặc dù chứng kiến vô số những cái chết thương tâm nhưng những cuộc đua xe tử thần vẫn thu hút không ít tay đua tìm đến để được thử thách bản thân và vượt qua những giới hạn tưởng chừng như không thể.
Chó nhà vờn, đuổi bắt cá heo tắp vào bờ bắt cá
07:46:26 19/06/2020
Con chó tỏ ra thích thú khi chơi trò đuổi bắt với con cá heo cạnh bãi biển Opuk ở Crưm.
Cuộc sống ở những thị trấn “ma” tại nước Mỹ
07:44:01 19/06/2020
Có khoảng 3.800 thị trấn ma khắp nước Mỹ, phần lớn bị bỏ hoang từ thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 khi những thành phố lớn mọc lên cùng những biến chuyển về kinh tế.
Sẽ liên lạc được với nền văn minh ngoài Trái Đất trước 2025?
06:32:19 19/06/2020
Phương trình Drake cho thấy có hơn 20 tỷ hành tinh giống Trái Đất trong thiên hà. Do đó, nhiều nhà khoa học vẫn tin là ta sẽ sớm liên lạc được với dạng sống ngoài hành tinh.
5 màn ảo thuật có cái kết kinh hoàng bậc nhất trong lịch sử
06:27:34 19/06/2020
Do không gặp may nên một số nhà ảo thuật đã bị tử nạn trong khi biểu diễn màn ảo thuật của mình.
6 tập tục hãi hùng, ‘sởn da gà’ nhất hành tinh
06:22:41 19/06/2020
Nhiều hủ tục đáng sợ và mê tín dị đoan vẫn còn tồn tại ở một số quốc gia trên thế giới.
1001 thắc mắc: Những ‘sát thủ’ săn mồi nào đáng sợ trong thế giới động vật?
06:19:15 19/06/2020
Kĩ năng săn mồi, những bộ hàm, móng vuốt sắc nhọn và nọc độc chết người trời phú đã biến các động vật này thành những kẻ săn mồi đẳng cấp.